بیماری دوپویترن چیست و چگونه درمان میشود؟
بیماری دوپویترن (Dupuytren’s disease) یکی از ناهنجاریهای شایع دست است که بیشتر در مردان بالای ۴۰ سال دیده میشود. در این بیماری، بافت زیر پوست کف دست ضخیم شده و به مرور باعث جمعشدگی انگشتان میشود. ممکن است ابتدا این بیماری بیاهمیت به نظر برسد، اما در صورت پیشرفت میتواند در انجام کارهای ساده مانند گرفتن اشیا یا حتی دست دادن اختلال ایجاد کند.
در این مقاله با نگاهی دقیق به بیماری دوپویترن، شما را با علائم، علل، مراحل پیشرفت، و روشهای درمان این عارضه آشنا میکنیم. اگر به سلامت دست خود اهمیت میدهید یا علائمی مانند جمعشدگی انگشتان دارید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید: درمان سندروم تونل کارپ – راهنمای جامع
بیماری دوپویترن چیست؟
بیماری دوپویترن، یک اختلال مزمن پیشرونده در بافت همبند کف دست است که منجر به جمعشدگی غیرارادی انگشتان، معمولاً انگشت حلقه و کوچک، میشود. این مشکل به دلیل ضخیم و کوتاه شدن فاشیای کف دستی بهوجود میآید، که نوعی بافت فیبروزی است و درست در زیر پوست قرار دارد.
نحوه شروع بیماری دوپویترن
در مراحل ابتدایی بیماری دوپویترن، ممکن است فقط یک برجستگی یا سفتی در کف دست احساس شود. با پیشرفت بیماری، بافت فیبروزی به صورت نوارهایی ضخیم شده و به تدریج انگشتان را به سمت داخل خم میکند. این روند معمولاً بدون درد است، اما موجب محدودیت حرکتی میشود.
چرا به آن بیماری دوپویترن می گوییم؟
این بیماری بهنام دکتر گیوم دوپویترن، جراح فرانسوی قرن نوزدهم، نامگذاری شده که برای نخستینبار بهطور علمی آن را تشریح کرد. از آن زمان تاکنون، روشهای متعددی برای درمان این بیماری ارائه شدهاند.
علائم بیماری دوپویترن چیست؟
درک درست علائم بیماری دوپویترن میتواند به تشخیص زودهنگام آن کمک کند. اگرچه شروع آن معمولاً تدریجی است، اما نشانههای مشخصی دارد.
سفتی یا برآمدگی در کف دست
اولین علامت معمولا ظهور یک یا چند برجستگی کوچک در کف دست است که بهمرور ممکن است سفتتر شوند. این برآمدگیها ممکن است حساس یا بدون درد باشند.
ایجاد بندهای فیبروزی زیر پوست
در مرحله بعدی، نوارهای فیبروزی ضخیم در زیر پوست ایجاد میشوند که باعث محدودیت حرکتی انگشتان میگردند. این نوارها اغلب از کف دست به سمت انگشتان کشیده میشوند.
خم شدن تدریجی انگشتان به داخل
با پیشرفت بیماری دوپویترن، یکی یا چند انگشت (اغلب انگشت حلقه یا کوچک) به سمت کف دست خم میشوند. این خمشدگی معمولاً با گذشت زمان شدیدتر شده و بهندرت خودبهخود بهبود مییابد.
چه عواملی در ابتلا به بیماری دوپویترن نقش دارند؟
علت دقیق بیماری دوپویترن مشخص نیست، اما چند عامل خطر در بروز آن نقش دارند.
عوامل ژنتیکی
ژنتیک در ابتلا به بیماری دوپویترن نقش اساسی دارد. اگر یکی از اعضای خانواده به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلا در سایر اعضا نیز بیشتر خواهد بود.
سن و جنسیت
این بیماری در مردان شایعتر از زنان است، بهویژه در سنین بالای ۴۰ سال. با افزایش سن، احتمال بروز بیماری بیشتر میشود.
بیماریهای زمینهای و سبک زندگی
افرادی که دیابت، صرع یا اعتیاد به الکل دارند، بیشتر در معرض بیماری دوپویترن هستند. همچنین سیگار کشیدن میتواند در بروز یا تشدید این بیماری نقش داشته باشد.
چگونه بیماری دوپویترن تشخیص داده میشود؟
تشخیص بیماری دوپویترن معمولاً بر اساس علائم بالینی و معاینه فیزیکی انجام میشود.
معاینه بالینی کف دست و انگشتان
پزشک متخصص دست، با مشاهده ضخامتهای زیر پوست و میزان خمشدگی انگشتان، معمولاً میتواند تشخیص دقیقی بدهد. تست سادهای مانند تست روی میز انجام میشود: اگر بیمار نتواند دست خود را صاف روی میز قرار دهد، احتمال بیماری دوپویترن وجود دارد.
بررسی میزان محدودیت حرکتی
در موارد پیشرفته، میزان خمشدگی و کاهش عملکرد انگشتان بررسی میشود تا نیاز به درمان جراحی یا غیرجراحی ارزیابی گردد.
استفاده از سونوگرافی یا MRI (در موارد خاص)
در بعضی شرایط که تشخیص دقیق سخت است، ممکن است از روشهای تصویربرداری مانند سونوگرافی یا MRI برای بررسی وضعیت بافتهای نرم استفاده شود، اما در بیشتر موارد این بیماری تنها با معاینه قابل شناسایی است.
مراحل پیشرفت بیماری دوپویترن
بیماری دوپویترن بهصورت تدریجی پیشرفت میکند و معمولاً در طی ماهها یا حتی سالها به مرحله شدید میرسد. درک این مراحل به بیماران و پزشکان کمک میکند تا زمان مناسب برای شروع درمان را تشخیص دهند.
مرحله اول – برآمدگیهای کوچک و بدون درد
در آغاز بیماری دوپویترن، بیماران متوجه برجستگیهای کوچکی در کف دست میشوند. این برآمدگیها ممکن است نرم یا سفت باشند و معمولاً در نزدیکی انگشت حلقه یا کوچک ظاهر میشوند. در این مرحله درد وجود ندارد یا بسیار خفیف است.
مرحله دوم – ایجاد بند فیبروزی و شروع محدودیت حرکت
با گذشت زمان، این برجستگیها به نوارهای فیبروزی ضخیم تبدیل میشوند که از کف دست به سمت انگشتان کشیده شده و آنها را به داخل خم میکنند. در این مرحله، بیماران ممکن است نتوانند انگشت خود را کاملاً باز کنند یا اجسام بزرگ را راحت نگه دارند.
مرحله سوم – جمعشدگی شدید انگشتان و ناتوانی حرکتی
در مراحل پیشرفته، انگشتان بهطور دائم خم میمانند و تلاش برای باز کردن آنها با درد یا سفتی همراه است. با این وضعیت، عملکرد روزمره مانند نوشتن، گرفتن لیوان، یا حتی دست دادن به دیگران بهشدت مختل میشود. در چنین مواردی معمولاً درمانهای غیرجراحی پاسخگو نیستند و باید جراحی در نظر گرفته شود.
روشهای درمان بیماری دوپویترن
انتخاب روش درمانی مناسب برای بیماری دوپویترن بستگی به شدت بیماری، میزان جمعشدگی انگشتان و وضعیت سلامت کلی بیمار دارد. در ادامه، گزینههای درمانی موجود را بررسی میکنیم.
درمانهای غیرجراحی (مراقبتی)
در مراحل اولیه بیماری دوپویترن که هنوز خمشدگی شدید اتفاق نیفتاده است، میتوان از روشهای مراقبتی و غیرتهاجمی استفاده کرد:
- مراقبتهای خانگی: شامل تمرینات کششی دست، ماساژ ملایم، استفاده از کمپرس گرم برای بهبود جریان خون.
- فیزیوتراپی: تمرینات خاص برای افزایش انعطافپذیری انگشتان.
- تزریق کورتون: برای کاهش التهاب در ناحیه ضخیمشده (در برخی موارد موثر است).
تزریق آنزیم کلاژناز (Xiaflex)
یکی از روشهای جدید و مؤثر در درمان این بیماری، تزریق آنزیمی بهنام کلاژناز است. این آنزیم به نوار فیبروزی حمله کرده و آن را تجزیه میکند، بهطوری که بیمار میتواند انگشت را دوباره صاف کند. این روش کمتهاجمی بوده و در مطب انجام میشود.
جراحی باز یا حداقلی (Fasciectomy)
در موارد شدید، جراحی باز برای برداشتن بافت ضخیمشده انجام میشود. این روش مؤثرترین راه برای درمان موارد پیشرفته این بیماری است. نوعی دیگر از جراحی، تحت عنوان “فاسیوتومی سوزنی” انجام میشود که در آن با کمک سوزن و بدون برش زیاد، نوار فیبروزی بریده میشود.
مزایا و معایب هر روش درمانی
هر یک از روشهای درمان بیماری دوپویترن دارای مزایا و معایبی هستند که باید با توجه به شرایط بیمار انتخاب شوند.
| روش درمانی | مزایا | معایب |
| درمان خانگی و فیزیوتراپی | کمهزینه، بدون نیاز به جراحی | مناسب فقط برای مراحل ابتدایی |
| تزریق کلاژناز | بدون نیاز به جراحی، بهبودی سریع | امکان عود بیماری پس از مدتی |
| جراحی باز | درمان قطعی در موارد پیشرفته | نیاز به بیهوشی، دوره نقاهت طولانیتر |
| فاسیوتومی سوزنی | کمتهاجمی، درد کمتر، بازیابی سریعتر | اثربخشی کمتر نسبت به جراحی باز در موارد شدید |
احتمال عود بیماری دوپویترن
یکی از چالشهای بزرگ در درمان بیماری دوپویترن، احتمال عود آن است. متأسفانه، هیچ درمانی وجود ندارد که بتواند تضمین دهد بیماری هرگز بازنمیگردد. اما برخی روشها نسبت به دیگران پایدارتر هستند.
چه عواملی در عود تأثیر دارند؟
- شدت بیماری در زمان درمان
- انتخاب نوع درمان (جراحی باز نسبت به فاسیوتومی دوام بیشتری دارد)
- سن بیمار و وجود بیماریهای زمینهای مانند دیابت
- استفاده از دست برای فعالیتهای سنگین پس از درمان
راهکارهایی برای کاهش ریسک بازگشت
- رعایت توصیههای پزشک پس از درمان
- پرهیز از فعالیتهای تکراری شدید با دست
- انجام تمرینات کششی روزانه
- مراجعه منظم برای پیگیری وضعیت
زندگی با بیماری دوپویترن: توصیههایی برای بیماران
اگرچه این بیماری ممکن است محدودیتهایی ایجاد کند، اما با مراقبت مناسب میتوان کیفیت زندگی را حفظ کرد.
حمایت روانی و اجتماعی
جمعشدگی انگشتان و ناتوانی در انجام کارهای روزمره ممکن است باعث کاهش اعتمادبهنفس و ناراحتی شود. صحبت با روانشناس یا گروههای حمایتی میتواند بسیار کمککننده باشد.
تنظیم محل کار و ابزارهای کمکی
استفاده از وسایل کمکی مانند قلمهای ارگونومیک، قیچیهای مخصوص و ابزارهایی که گرفتن آنها راحتتر است، میتواند به کاهش فشار بر دست کمک کند.
جمعبندی نهایی
بیماری دوپویترن یک ناهنجاری شایع ولی قابل کنترل در دست است. شناخت علائم اولیه، مراجعه زودهنگام به پزشک و انتخاب روش درمانی مناسب میتواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. جراح بسته به شرایط هر فرد، ممکن است درمانهای غیرجراحی یا جراحی پیشنهاد کند. مهمترین نکته، اقدام بهموقع و مراقبت مستمر از سلامت دستهاست.
پرسشهای متداول
- آیا این بیماری با فیزیوتراپی بهطور کامل درمان میشود؟
در مراحل ابتدایی، فیزیوتراپی میتواند مؤثر باشد، اما در موارد پیشرفته معمولاً نیاز به جراحی است. - آیا بیماری دوپویترن خطرناک است؟
این بیماری تهدید جانی ندارد، اما میتواند عملکرد دست را بهشدت مختل کند. - بعد از جراحی، چقدر زمان لازم است تا دست به حالت طبیعی بازگردد؟
بیمار معمولاً بین ۶ تا ۱۲ هفته بسته به شدت بیماری و نوع جراحی زمان نیاز دارد. - آیا بیماری دوپویترن ارثی است؟
بله، سابقه خانوادگی یکی از عوامل مهم در بروز این بیماری است. - آیا استفاده از آتل برای بیماری مؤثر است؟
در مراحل ابتدایی ممکن است کمک کند، اما در موارد شدید کاربرد زیادی ندارد.
سلام آقای دکتر گرامی
بعد از جراحی دوپویترن، چه مدت باید استراحت کرد ممنون می شم بفرمایید
درمان قطعی هست؟